Rối loạn mỡ máu là gì? Nguyên nhân và triệu chứng

Trong những năm gần đây, tỷ lệ người mắc rối loạn mỡ máu ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa. Đây là tình trạng liên quan trực tiếp đến sức khỏe tim mạch, não bộ và nhiều cơ quan quan trọng khác. Vậy rối loạn mỡ máu là gì, nguyên nhân từ đâu, triệu chứng nhận biết như thế nào và làm sao để phòng ngừa? Bài viết dưới đây của Phòng khám An Phước biên soạn sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về căn bệnh nguy hiểm nhưng thường bị bỏ qua này.

Rối loạn mỡ máu là gì?

Mỡ máu hay còn gọi là lipid máu bao gồm nhiều thành phần khác nhau, trong đó quan trọng nhất là cholesterol và triglyceride. Hai loại cholesterol thường được nhắc tới là:

• LDL-Cholesterol (cholesterol “xấu”): dễ lắng đọng trong thành mạch, hình thành mảng xơ vữa gây hẹp mạch máu.
• HDL-Cholesterol (cholesterol “tốt”): có vai trò “quét dọn” LDL ra khỏi máu.
• Triglyceride: hình thành từ năng lượng dư thừa chưa sử dụng, tích trữ trong tế bào mỡ.

Rối loạn mỡ máu xảy ra khi một hoặc nhiều thành phần này tăng cao hoặc thấp hơn mức bình thường, điển hình là:

• LDL cao
• HDL thấp
• Triglyceride cao

Khi mất cân bằng, người bệnh có nguy cơ cao bị xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và nhiều biến chứng khác.

Nguyên nhân gây rối loạn mỡ máu

Các chuyên gia thường chia nguyên nhân thành nguyên phát và thứ phát.

Nguyên nhân nguyên phát (di truyền)

• Do đột biến gen khiến cơ thể sản xuất quá nhiều cholesterol “xấu” hoặc giảm khả năng đào thải.
• Tăng cholesterol máu có tính chất gia đình: người bệnh có thể xuất hiện bất thường từ tuổi thiếu niên hoặc đầu tuổi trưởng thành.
• Một số dạng di truyền đặc biệt như tăng apolipoprotein B huyết, tăng cholesterol đa gen.

Nguyên nhân thứ phát (lối sống và bệnh lý mắc phải)

Đa số các ca rối loạn mỡ máu hiện nay thuộc nhóm này, thường bắt nguồn từ:

• Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, đồ chiên rán, thịt đỏ.
• Thừa cân, béo phì.
• Lạm dụng rượu bia, thuốc lá.
• Lười vận động, ngồi nhiều.
• Bệnh lý mạn tính như tiểu đường, suy giáp, bệnh gan mật, hội chứng buồng trứng đa nang.
• Sử dụng một số thuốc (như corticoid, thuốc tránh thai, thuốc lợi tiểu thiazid).

Theo ghi nhận tại Phòng khám An Phước, phần lớn bệnh nhân trẻ mắc rối loạn mỡ máu có liên quan đến thói quen ăn uống và sinh hoạt thiếu khoa học.

Triệu chứng rối loạn mỡ máu

Điểm nguy hiểm của bệnh là thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Nhiều người chỉ phát hiện khi đi xét nghiệm máu định kỳ hoặc khi bệnh đã gây biến chứng tim mạch.

Một số dấu hiệu có thể gặp:

• Đau tức ngực, khó thở, tim đập nhanh.
• Đau vùng cổ, vai, lưng không rõ nguyên nhân.
• Cảm giác mệt mỏi, chóng mặt, dễ ngất xỉu.
• U vàng (xanthomas) xuất hiện quanh mắt, khuỷu tay, gót chân – thường gặp ở người có yếu tố di truyền.

Nếu đã xuất hiện các triệu chứng trên, khả năng mạch máu của bạn đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi các mảng xơ vữa.

Xem thêm: Bệnh gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì? 5 thực phẩm cần tránh tuyệt đối

Rối loạn mỡ máu có nguy hiểm không?

Câu trả lời là có. Đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến:

• Nhồi máu cơ tim cấp
• Đột quỵ não
• Thiếu máu não thoáng qua
• Cao huyết áp, suy tim
• Bệnh động mạch ngoại biên

Theo thống kê y tế, tỷ lệ tử vong do biến chứng của rối loạn mỡ máu đứng hàng đầu trong nhóm bệnh không lây nhiễm.

Chẩn đoán rối loạn mỡ máu

Phương pháp duy nhất để xác định là xét nghiệm máu, đo các chỉ số:

• Cholesterol toàn phần
• LDL
• HDL
• Triglyceride

Các bác sĩ khuyến nghị:

• Người trưởng thành nên kiểm tra mỡ máu ít nhất 1 lần/năm.
• Người có yếu tố nguy cơ (tiểu đường, béo phì, hút thuốc, gia đình có tiền sử bệnh tim mạch) nên xét nghiệm thường xuyên hơn, khoảng 6 tháng/lần.

Tại Phòng khám An Phước, bệnh nhân được xét nghiệm mỡ máu nhanh chóng, chính xác, kết hợp siêu âm tim – mạch máu để tầm soát sớm các biến chứng.

Phòng ngừa và kiểm soát rối loạn mỡ máu

Mặc dù nguy hiểm nhưng bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát bằng lối sống khoa học:

• Ăn uống lành mạnh: tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá, dầu oliu; hạn chế mỡ động vật, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn.
• Duy trì cân nặng hợp lý: tránh thừa cân, béo phì.
• Tập luyện thường xuyên: ít nhất 30 phút/ngày với các hoạt động như đi bộ, chạy bộ, yoga, bơi lội.
• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
• Ngủ đủ giấc, giảm stress để giữ hormone ổn định.
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bất thường.

Điều trị rối loạn mỡ máu

Phác đồ điều trị phụ thuộc vào mức độ bệnh và yếu tố nguy cơ tim mạch:

• Điều chỉnh lối sống: bước đầu tiên và quan trọng nhất.
• Thuốc hạ mỡ máu (statin, fibrate, niacin, ezetimibe…) được bác sĩ chỉ định khi thay đổi lối sống không đủ cải thiện chỉ số.
• Theo dõi định kỳ: xét nghiệm máu 3–6 tháng/lần để điều chỉnh liệu trình.

Xem thêm: Nguyên nhân chính gây chảy máu dạ dày và cách xử lý

Kết luận

Rối loạn mỡ máu là tình trạng phổ biến nhưng nguy hiểm vì tiến triển âm thầm và gây ra nhiều biến chứng nặng nề. Việc nắm rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa sẽ giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Nếu bạn có tiền sử gia đình, thừa cân hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường, hãy đi kiểm tra sớm tại các cơ sở y tế uy tín. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, Phòng khám An Phước là địa chỉ tin cậy trong việc sàng lọc, tư vấn và điều trị rối loạn mỡ máu.