Tin tức

Nguyên nhân bị sỏi mật và cách phòng ngừa

24 January, 2025

Sỏi mật là một trong những bệnh lý tiêu hóa phổ biến, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vậy nguyên nhân bị sỏi mật là gì, và làm thế nào để phòng ngừa hiệu quả? Trong bài viết này, Phòng khám An Phước sẽ cung cấp cho bạn thông tin toàn diện về bệnh sỏi mật, từ nguyên nhân đến cách bảo vệ sức khỏe túi mật của bạn.

Nguyên nhân bị sỏi mật

Sỏi mật hình thành khi các thành phần trong dịch mật, bao gồm cholesterol, muối mật và bilirubin, bị mất cân bằng. Có nhiều yếu tố khác nhau góp phần dẫn đến sự xuất hiện của sỏi mật.

Rối loạn chuyển hóa cholesterol

Một trong những nguyên nhân chính gây ra sỏi mật là tình trạng thừa cholesterol trong dịch mật. Khi lượng cholesterol vượt quá khả năng hòa tan của muối mật, các tinh thể cholesterol có thể kết tụ và hình thành sỏi.

  • Chế độ ăn giàu chất béo và đường: Thói quen ăn uống không lành mạnh với lượng lớn chất béo bão hòa và đường có thể làm tăng cholesterol trong cơ thể.
  • Béo phì và thừa cân: Đây là yếu tố nguy cơ cao, đặc biệt đối với những người có chỉ số BMI cao.
Thừa cân cũng có thể là nguyên nhân bị sỏi mật
Thừa cân cũng có thể là nguyên nhân bị sỏi mật

Giảm khả năng co bóp của túi mật

Túi mật có nhiệm vụ co bóp để đẩy dịch mật vào ruột non, hỗ trợ tiêu hóa chất béo. Tuy nhiên, nếu túi mật không co bóp hiệu quả, dịch mật có thể bị ứ đọng, làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

  • Lối sống ít vận động: Những người ngồi nhiều, ít tập thể dục thường dễ bị rối loạn chức năng túi mật.
  • Nhịn ăn hoặc giảm cân quá nhanh: Việc nhịn ăn trong thời gian dài làm giảm hoạt động của túi mật, gây tích tụ dịch mật.

Sự gia tăng bilirubin trong dịch mật

Bilirubin là một chất được tạo ra trong quá trình phá hủy tế bào hồng cầu. Khi nồng độ bilirubin tăng cao, các tinh thể bilirubin có thể hình thành sỏi sắc tố.

  • Bệnh lý gan và mật: Các bệnh như xơ gan, nhiễm trùng túi mật hoặc sán lá gan đều có thể làm tăng bilirubin.
  • Thiếu máu tán huyết: Đây là bệnh lý gây phá hủy tế bào hồng cầu, làm gia tăng bilirubin trong cơ thể.

Yếu tố di truyền 

  • Di truyền: Nếu gia đình bạn có tiền sử bị sỏi mật, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.

Dấu hiệu nhận biết sỏi mật

Nhận biết sớm các triệu chứng của sỏi mật là chìa khóa để điều trị kịp thời và tránh biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những dấu hiệu phổ biến:

  • Đau bụng dữ dội: Cơn đau xuất hiện ở vùng hạ sườn phải, thường lan lên vai hoặc lưng, đặc biệt sau bữa ăn nhiều chất béo – một trong những nguyên nhân bị sỏi mật.
  • Buồn nôn và nôn: Sỏi mật gây tắc nghẽn dịch mật khiến người bệnh buồn nôn, nôn ói, đặc biệt sau khi ăn thực phẩm khó tiêu.
  • Vàng da: Khi sỏi làm tắc ống mật chủ, bilirubin tích tụ trong máu khiến da và mắt vàng rõ rệt – hậu quả từ các nguyên nhân bị sỏi mật không được điều trị.
  • Rối loạn tiêu hóa: Người bệnh thường xuyên bị đầy bụng, khó tiêu, đặc biệt sau khi ăn thực phẩm giàu chất béo.

Hãy lưu ý những dấu hiệu này và đi khám ngay khi nghi ngờ để bảo vệ sức khỏe túi mật.

Đau bụng dữ dội có thể là một trong các dấu hiệu nhận biết sỏi mật
Đau bụng dữ dội có thể là một trong các dấu hiệu nhận biết sỏi mật

Xem thêm: Vị trí đau sỏi túi mật: Cách nhận biết sớm triệu chứng?

Cách phòng ngừa sỏi mật hiệu quả

Mặc dù sỏi mật có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, nhưng bạn hoàn toàn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh thông qua các biện pháp phòng ngừa dưới đây.

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa các nguyên nhân bị sỏi mật. Một số điều cần lưu ý bao gồm:

  • Tăng cường rau xanh và chất xơ: Các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp giảm mức cholesterol trong dịch mật, đồng thời cải thiện chức năng tiêu hóa. Việc bổ sung nhiều chất xơ là bước quan trọng để giảm thiểu nguy cơ hình thành sỏi mật.
  • Giảm chất béo bão hòa: Hạn chế các thực phẩm như đồ chiên, mỡ động vật và thực phẩm chế biến sẵn vì chúng chứa nhiều chất béo bão hòa – một trong những nguyên nhân bị sỏi mật. Việc giảm tiêu thụ chất béo này không chỉ giảm nguy cơ sỏi mật mà còn tốt cho sức khỏe tim mạch.
  • Uống đủ nước: Nước có vai trò quan trọng trong việc pha loãng dịch mật, từ đó ngăn ngừa sự kết tụ của cholesterol và các tinh thể khác – yếu tố chính hình thành sỏi mật. Mỗi ngày, bạn nên uống khoảng 2-3 lít nước để duy trì chức năng túi mật khỏe mạnh.
Duy trì thói quen ăn uống lành mạnh để phòng ngừa và điều trị sỏi mật
Duy trì thói quen ăn uống lành mạnh để phòng ngừa và điều trị sỏi mật

Kiểm soát cân nặng

Béo phì là một trong những nguyên nhân bị sỏi mật phổ biến do nó làm tăng mức cholesterol trong cơ thể, khiến túi mật khó làm rỗng hoàn toàn. Để kiểm soát cân nặng hiệu quả, bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

  • Tập thể dục đều đặn: Luyện tập ít nhất 30 phút mỗi ngày không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn cải thiện chức năng túi mật, giảm nguy cơ sỏi mật hình thành. Các hoạt động như đi bộ nhanh, chạy bộ, yoga hoặc bơi lội đều rất có lợi.
  • Tránh giảm cân quá nhanh: Giảm cân đột ngột khiến gan tăng cường sản xuất cholesterol, dễ gây tích tụ trong dịch mật – một trong những nguyên nhân bị sỏi mật. Bạn nên áp dụng kế hoạch giảm cân khoa học, giảm từ từ với tốc độ 0,5-1 kg mỗi tuần.

Khám sức khỏe định kỳ

Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến gan và mật, từ đó can thiệp kịp thời. Điều này đặc biệt cần thiết với những người có nguy cơ cao như phụ nữ mang thai, người béo phì hoặc có tiền sử gia đình liên quan đến các nguyên nhân bị sỏi mật.

  • Thực hiện siêu âm hoặc xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng túi mật, phát hiện sớm nguy cơ sỏi hoặc các bệnh lý khác.
  • Định kỳ theo dõi mức cholesterol và bilirubin trong máu để đảm bảo cân bằng dịch mật.

Sử dụng thuốc đúng cách

Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật bằng cách thay đổi sự cân bằng các thành phần trong dịch mật. Để giảm thiểu nguy cơ này, bạn cần:

  • Tham khảo ý kiến bác sĩ: Trước khi sử dụng các loại thuốc như thuốc tránh thai, thuốc giảm cholesterol hoặc bất kỳ loại thuốc nào khác, hãy hỏi ý kiến bác sĩ. Những thuốc này có thể ảnh hưởng đến sự hoạt động của túi mật và dẫn đến các nguyên nhân bị sỏi mật.
  • Tuân thủ liều lượng: Sử dụng thuốc theo đúng liều lượng và chỉ định, tránh lạm dụng thuốc hoặc dùng thuốc kéo dài mà không có sự giám sát y tế. Điều này giúp giảm thiểu tác động không mong muốn lên túi mật.

Kết luận

Hiểu rõ nguyên nhân bị sỏi mật và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe túi mật và hệ tiêu hóa của bạn. Hãy duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, kiểm soát cân nặng và khám sức khỏe định kỳ. Nếu bạn nghi ngờ mình có triệu chứng sỏi mật hoặc cần tư vấn chuyên sâu, hãy đến Phòng khám An Phước để được thăm khám và điều trị kịp thời. Đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm tại An Phước luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn!

Giấy phép hoạt động số:
2017 * Phòng khám chuyên nội khoa An Phước