Huyết áp cao có nên uống thuốc hạ ngay không?
Huyết áp cao thường được ví như “kẻ giết người thầm lặng” vì khi chỉ số tăng, các tổn thương lên tim, mạch máu và thận có thể âm thầm phát triển. Nhiều người bị huyết áp cao nhưng không biết mình cần dùng thuốc ngay hay chỉ cần điều chỉnh lối sống. Việc quyết định uống thuốc không chỉ dựa vào con số huyết áp mà còn phải đánh giá nguy cơ tim mạch, thận, đột quỵ và tình trạng sức khỏe tổng thể. Bài viết dưới đây của Phòng khám An Phước sẽ giúp bạn hiểu khi nào nên bắt đầu thuốc và những yếu tố cần cân nhắc trước khi quyết định.
Huyết áp cao là gì? Mức nào cần chú ý
Huyết áp cao (tăng huyết áp) có nghĩa là máu trong động mạch tác động lên thành mạch với áp lực quá lớn trong thời gian dài. Khi huyết áp tâm thu (số lớn) hoặc huyết áp tâm trương (số nhỏ) vượt mức an toàn, các mạch máu có thể bị tổn thương, làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy thận. Theo nhiều hướng dẫn hiện đại, huyết áp được xem là cao khi chỉ số đạt hoặc vượt 130/80 mmHg.
Tuy nhiên, không phải cứ đạt mức này là phải dùng thuốc ngay. Việc bắt đầu thuốc phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguy cơ tim mạch, bệnh lý kèm theo như tiểu đường, bệnh thận mạn, tuổi tác…
Hướng dẫn của World Health Organization (WHO) khuyến nghị thuốc bắt đầu khi huyết áp tâm thu ≥ 140 mmHg hoặc tâm trương ≥ 90 mmHg, hoặc ở mức 130–139/80–89 mmHg nếu có bệnh tim mạch hoặc thận kèm theo.
Khi nào nên bắt đầu uống thuốc ngay
Trong thực hành lâm sàng, bác sĩ sẽ cân nhắc một số yếu tố trước khi chỉ định thuốc điều trị huyết áp cao.
Nếu người bệnh có huyết áp tâm thu từ khoảng 140 mmHg trở lên hoặc tâm trương từ 90 mmHg trở lên và đặc biệt nếu có tổn thương cơ quan đích (tim, thận, não) hoặc đang mắc bệnh tiểu đường, bệnh thận, thì việc dùng thuốc nên được bắt đầu sớm.
Hơn nữa, nếu huyết áp rất cao (ví dụ ≥ 160/100 mmHg) hoặc xuất hiện biến chứng như suy tim, đột quỵ trước đó, thì thuốc cần được bắt đầu ngay kết hợp với điều chỉnh lối sống.
Ngược lại, nếu huyết áp chỉ tăng nhẹ, không có bệnh nền kèm theo, bác sĩ có thể đề nghị điều chỉnh lối sống trước 3-6 tháng, sau đó tái đo và xem xét thuốc nếu vẫn tăng.
Tại sao không phải cứ huyết áp cao là uống thuốc ngay
Việc uống thuốc quá sớm hoặc không phù hợp có thể đem lại một số vấn đề như phụ thuộc lâu dài, tác dụng phụ, chi phí điều trị tăng lên. Do đó, ngân hàng bằng chứng y khoa khuyến nghị ưu tiên điều chỉnh lối sống nếu huyết áp chưa quá cao và nguy cơ biến chứng thấp.
Ví dụ người dưới 60 tuổi, huyết áp tâm thu 130-139 mmHg và không có bệnh kèm theo, có thể thử thay đổi chế độ ăn uống, giảm cân, tăng vận động trước khi bắt đầu thuốc.
Một phần khác là việc xác định đúng chỉ số và đo huyết áp nhiều lần tại nhiều thời điểm khác nhau để xác nhận tình trạng tăng huyết áp thực sự.
Những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định dùng thuốc
Quyết định bắt đầu thuốc không chỉ dựa vào chỉ số huyết áp mà còn dựa vào các nguy cơ đi kèm như:
- Tiền sử bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh thận
- Tiểu đường, mỡ máu cao
- Tuổi cao, hút thuốc, béo phì
- Xét nghiệm tổn thương cơ quan đích (phì đại thất trái, viêm thận, tổn thương mạch máu nhỏ)
Nếu người bệnh có nhiều yếu tố nguy cơ thì mức độ huyết áp cần can thiệp bằng thuốc sẽ thấp hơn so với người khỏe mạnh. Ví dụ nếu huyết áp 130/80 nhưng có tiểu đường hoặc CKD (bệnh thận mạn) thì có thể cần thuốc sớm hơn.
Ngược lại, người trẻ khỏe mạnh, không có yếu tố nguy cơ, huyết áp tăng nhẹ có thể bắt đầu bằng thay đổi lối sống và theo dõi trước khi dùng thuốc.
Lối sống và thay đổi để hỗ trợ giảm huyết áp
Dù bạn có uống thuốc hay chưa, việc thay đổi lối sống là nền tảng của kiểm soát huyết áp thành công và lâu dài. Các biện pháp quan trọng gồm:
- Hạn chế muối trong khẩu phần ăn, chú trọng rau xanh, trái cây, thực phẩm ít chế biến
- Duy trì cân nặng hợp lý, giảm mỡ thừa
- Tăng hoạt động thể lực, ít nhất 150 phút mỗi tuần đi bộ nhanh hoặc vận động tương đương
- Hạn chế rượu bia, bỏ thuốc lá, hạn chế caffein nếu tăng huyết áp
- Giảm stress, ngủ đủ giấc, kiểm soát tốt giấc ngủ vì mất ngủ hoặc ngủ ngắn có thể làm tăng huyết áp
- Kiểm soát các bệnh lý kèm theo như tiểu đường, mỡ máu cao, bệnh thận
Những thay đổi này có thể giúp giảm huyết áp 5-10 mmHg hoặc hơn, đủ để nhiều người tránh được việc dùng thuốc hoặc giảm số lượng thuốc cần thiết.
Khi nào cần tới bác sĩ khẩn cấp
Khi huyết áp đạt hoặc vượt 180/120 mmHg hoặc có các triệu chứng cấp như đau ngực, khó thở, đột ngột mất thị lực, liệt nửa người thì đó là cấp cứu tăng huyết áp và cần tới viện ngay.
Ngoài ra nếu bạn dùng thuốc huyết áp rồi nhưng vẫn không kiểm soát được huyết áp hoặc xuất hiện tác dụng phụ mạnh như choáng ngã, thở không bình thường thì cần tái khám sớm để điều chỉnh.
Xem thêm: Lo lắng có gây bệnh dạ dày không? Ảnh hưởng của stress
Kết luận
Huyết áp cao là một bệnh lý cần được kiểm soát nghiêm túc vì ảnh hưởng sâu rộng đến tim, mạch, thận và não. Tuy nhiên không phải cứ có huyết áp cao là phải uống thuốc ngay mà lần đánh giá tổng thể tình trạng sức khỏe, yếu tố nguy cơ và tổn thương cơ quan đích. Trong nhiều trường hợp huyết áp tăng nhẹ và người bệnh khỏe mạnh, thay đổi lối sống có thể là bước đầu hiệu quả.
Như vậy việc uống thuốc phải được quyết định sau khi đã cân nhắc kỹ lưỡng và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Việc duy trì lối sống lành mạnh cùng với theo dõi định kỳ sẽ giúp bạn kiểm soát huyết áp an toàn và lâu dài, giảm nguy cơ biến chứng.
Hy vọng bài viết này của Phòng khám An Phước mang lại cho bạn cái nhìn rõ ràng hơn về việc khi nào nên dùng thuốc trong tình trạng huyết áp cao và giúp bạn hoặc người thân đưa ra quyết định đúng đắn hơn về sức khỏe của mình.
