Bệnh sán lá gan là gì? Triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

Bệnh sán lá gan là một bệnh ký sinh trùng nguy hiểm, gây ảnh hưởng đến gan và các cơ quan khác trong cơ thể. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Hiểu rõ triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Bệnh sán lá gan là gì?

Bệnh sán lá gan là một bệnh nhiễm ký sinh trùng mãn tính ở đường mật, xảy ra khi vật chủ chính (con người và động vật ăn cỏ như dê, trâu, bò…) vô tình tiêu thụ thực phẩm nhiễm sán lá. (1)

Bệnh này được phân thành hai loại chính: sán lá gan nhỏ (bao gồm các loại Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini, Opisthorchis felineus) và sán lá gan lớn (bao gồm Fasciola hepatica, Fasciola gigantica). Tại Việt Nam, khu vực miền Bắc thường xuyên đối mặt với nhiễm sán lá gan lớn, trong khi sán lá gan nhỏ chủ yếu ảnh hưởng đến người dân ở miền Trung và miền Nam.

Nguyên nhân gây nên bệnh sán lá gan

Nguyên nhân chủ yếu khiến con người nhiễm bệnh sán lá gan là do thói quen ăn uống không an toàn. Việc sử dụng các loại rau mọc dưới nước như rau cần, nhút, cải xoong, rau ôm… hoặc uống nước có ấu trùng sán mà chưa nấu chín chính là điều kiện lý tưởng để trứng sán phát triển thành ấu trùng và sán trưởng thành, gây bệnh cho người. Môi trường nước, nơi chứa trứng sán, là nơi lý tưởng để chúng phát triển.

Bên cạnh đó, sở thích ăn thực phẩm tái như thịt lợn, bò, cá, tôm, đặc biệt là món ăn sống như sushi, sashimi, cùng với nếp sống thiếu vệ sinh như phóng uế bừa bãi và vứt bỏ chất thải chưa qua xử lý ra môi trường, cũng tạo điều kiện thuận lợi cho sán xâm nhập vào cơ thể. Những yếu tố này đều góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh sán lá gan và gây hại cho sức khỏe con người.

Triệu chứng nhận biết

Cùng An Phước Clinic tìm hiểu những triệu chứng nhận biết của căn bệnh sán lá gan qua từng thời kỳ như sau:

Thời gian ủ bệnh sán lá gan

Thời gian ủ bệnh của sán lá gan nhỏ và sán lá gan lớn phụ thuộc vào số lượng ấu trùng xâm nhập và khả năng đáp ứng của vật chủ. Đối với sán lá gan nhỏ, các triệu chứng rõ rệt thường xuất hiện khi nhiễm trên 100 con sán, trong khi thời gian ủ bệnh của sán lá gan lớn khó xác định chính xác.

Thời kỳ lây truyền

Đối với sán lá gan nhỏ

Sau khi xâm nhập vào gan, sán non phát triển thành sán trưởng thành và đẻ trứng trong các đường dẫn mật. Trứng sau đó được bài xuất qua phân, xuống nước, phát triển và lây truyền qua việc ăn phải cá sống có nang trùng.

Khi ký sinh trong đường mật, các triệu chứng có thể bao gồm:

• Đau tức vùng gan do tắc nghẽn các đường mật, gây đau tức hạ sườn phải.
• Rối loạn tiêu hóa như kém ăn, đầy bụng, khó tiêu.
• Sạm da, vàng da và gan to hoặc xơ gan tùy mức độ bệnh.
• Trường hợp nặng, sán có thể gây viêm đường mật, chảy máu đường mật, ung thư đường mật, hoặc xơ gan mật.

Đối với sán lá gan lớn

Sau khi xâm nhập vào gan từ 2-3 tháng, sán trưởng thành sẽ ký sinh trong đường mật, đẻ trứng và chu trình phát triển tiếp tục.

Các triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân nhiễm sán lá gan lớn bao gồm:

• Đau vùng hạ sườn phải lan ra sau hoặc đau thượng vị và mũi ức.
• Mệt mỏi, đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn, sốt, đau khớp, mẩn ngứa.
• Sán có thể gây áp xe gan, đau hạ sườn phải dữ dội, gan to, sốt, và nếu khối áp xe vỡ ra phổi, có thể gây tràn dịch màng phổi.
• Một số trường hợp sán ký sinh ở vị trí khác như phổi hoặc dưới da ngực.

Triệu chứng của bệnh sán lá gan thường dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác về gan như viêm gan virus, viêm đường mật do sỏi, ung thư gan, hoặc áp xe gan. Do đó, người bệnh cần được thăm khám kỹ để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị thích hợp.

Cách phòng ngừa bệnh sán lá gan hiệu quả

Bệnh sán lá gan là một bệnh truyền nhiễm qua đường tiêu hóa, có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Nguyên nhân gây bệnh thường do ăn phải thực phẩm chưa nấu chín hoặc uống nước nhiễm sán. Để phòng ngừa bệnh này, bạn cần:

• Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Không ăn thực phẩm chưa nấu chín hoặc rau sống mọc dưới nước.
• Sử dụng nước sạch để uống.
• Tẩy giun định kỳ.
• Quản lý phân người và phân động vật hợp lý.
• Nâng cao ý thức vệ sinh là diều rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe, giúp phòng ngừa hiệu quả.
• Nếu xuất hiện các dấu hiệu nhiễm sán lá gan, cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Hiện nay, Phòng khám An Phước cung cấp dịch vụ xét nghiệm nhiễm ký sinh trùng, bao gồm xét nghiệm phân và xét nghiệm máu. Đây là một bước quan trọng để xác định loại sán lá gan và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

>> Xem thêm: Men gan cao là bệnh gì? Dấu hiệu cần đi khám ngay

Lời kết

Việc phòng ngừa bệnh sán lá gan thông qua việc duy trì vệ sinh cá nhân, ăn uống hợp lý và tránh tiếp xúc với nguồn nước ô nhiễm là rất quan trọng. Hãy chủ động phát hiện và điều trị kịp thời để bảo vệ gan và sức khỏe tổng thể.