Bệnh não gan là gì? Hiểu đúng về căn bệnh nguy hiểm liên quan đến gan

Bệnh não gan là một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của các bệnh lý gan, đặc biệt là suy gan. Đây không chỉ là vấn đề y tế mà còn là thử thách lớn trong việc điều trị và phòng ngừa. Hãy cùng tìm hiểu chi tiết về căn bệnh nguy hiểm này để hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, các giai đoạn phát triển, và những biện pháp giúp cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bệnh não gan là gì?

Bệnh não gan, hay còn được gọi là hôn mê gan, là tình trạng rối loạn chức năng thần kinh và ý thức xảy ra do gan mất khả năng lọc độc tố. Khi gan suy yếu, các chất độc hại như amoniac tích tụ trong máu, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh trung ương.

Triệu chứng của bệnh não gan thường bắt đầu từ những thay đổi nhẹ trong hành vi, khả năng nhận thức, và nếu không điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng hôn mê. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy gan đã bị tổn thương nặng và cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Nguyên nhân của bệnh não gan

Suy gan – nguyên nhân chính yếu

Gan đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa và đào thải chất độc. Khi chức năng gan bị suy giảm, những chất độc này không được xử lý hiệu quả, dẫn đến tổn thương não bộ.

Luồng thông cửa – chủ

Một số bệnh nhân có tuần hoàn bàng hệ do luồng thông cửa – chủ tự nhiên hoặc do phẫu thuật. Điều này khiến các độc tố từ hệ tiêu hóa đi trực tiếp vào tuần hoàn máu, không qua gan để lọc độc.

Tích tụ các chất độc thần kinh

Các chất độc như amoniac, mercaptan và các axit amin không được chuyển hóa hoàn toàn trong gan sẽ tích tụ và gây ra tình trạng nhiễm độc thần kinh.

Các yếu tố nguy cơ thúc đẩy bệnh

• Nhiễm trùng là yếu tố quan trọng làm trầm trọng thêm tổn thương gan, gây suy giảm hệ miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm độc thần kinh. 
• Chảy máu tiêu hóa, thường gặp ở bệnh nhân xơ gan, làm tăng lượng amoniac sản sinh trong cơ thể, từ đó gây áp lực lớn lên gan và não. 
• Rối loạn điện giải, đặc biệt là sự mất cân bằng natri, kali, hoặc canxi, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ thần kinh, làm nặng thêm triệu chứng của bệnh não gan. 
• Rượu bia được coi là nguy cơ lớn nhất, gây tổn thương gan mãn tính, làm mất khả năng đào thải độc tố và dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như bệnh não gan.

Triệu chứng lâm sàng của bệnh não gan

Triệu chứng của bệnh não gan phát triển theo từng giai đoạn, từ nhẹ đến nặng:

Giai đoạn 1: Khởi phát

• Thay đổi tính cách, cá tính, hành vi bất thường.
• Khả năng tập trung suy giảm.
• Run tay nhẹ, được gọi là “run gan”.

Giai đoạn 2: Tiền hôn mê

• Nhầm lẫn ý thức, khó ngủ hoặc ngủ ngày.
• Mất phương hướng và giảm khả năng hiểu biết.
• Các dấu hiệu thần kinh như tăng trương lực cơ và phản xạ Babinski dương tính.

Giai đoạn 3: Ngủ sâu

• Ngủ gà, nhưng có thể tỉnh khi kích thích.
• Rối loạn hành vi, ảo giác.
• Run tay rõ rệt, giận dữ hoặc hoang tưởng.

Giai đoạn 4: Hôn mê sâu

• Hoàn toàn mất ý thức, không đáp ứng với kích thích.
• Trương lực cơ giảm, có thể xảy ra co giật và rung giật mắt.

Việc nhận biết và can thiệp sớm ở các giai đoạn đầu có thể giúp kiểm soát tốt bệnh não gan và ngăn ngừa tiến triển nặng hơn.

Cách phòng ngừa bệnh não gan

Hạn chế rượu bia

Sử dụng rượu bia là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan và dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như bệnh não gan. Hạn chế hoặc tránh hoàn toàn rượu bia không chỉ bảo vệ gan mà còn ngăn ngừa các bệnh lý liên quan khác như xơ gan và viêm gan. Đây là một trong những biện pháp phòng ngừa đơn giản nhưng hiệu quả nhất.

Ăn uống khoa học

Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ, rau củ, và vitamin có thể cải thiện sức khỏe gan. Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, đồ chiên xào, và các món nhiều dầu mỡ để giảm tải cho gan. Đảm bảo uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ chức năng lọc và đào thải độc tố của gan, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh não gan.

Tập thể dục thường xuyên

Tập luyện đều đặn giúp cải thiện lưu thông máu, tăng cường sức khỏe tổng thể và duy trì cân nặng hợp lý. Điều này hỗ trợ gan hoạt động hiệu quả hơn và giảm nguy cơ phát triển các bệnh lý mãn tính, bao gồm bệnh não gan. Mỗi ngày chỉ cần 30 phút vận động nhẹ như đi bộ, yoga hoặc đạp xe cũng mang lại lợi ích lớn.

Thăm khám định kỳ

Đối với những người có tiền sử bệnh gan hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là cực kỳ quan trọng. Các xét nghiệm máu, siêu âm hoặc đo chức năng gan giúp phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, từ đó ngăn chặn nguy cơ tiến triển thành bệnh não gan.

Tiêm ngừa viêm gan

Viêm gan là một trong những nguyên nhân chính gây suy gan và biến chứng nguy hiểm như bệnh não gan. Tiêm phòng viêm gan A, B và duy trì kiểm tra tình trạng viêm gan định kỳ là cách bảo vệ gan hiệu quả và lâu dài, giúp giảm nguy cơ bệnh lý nghiêm trọng.

Bệnh não gan và các biến chứng nguy hiểm

Phù não

Phù não là biến chứng nặng thường gặp ở giai đoạn cuối của bệnh não gan, khi áp lực nội sọ tăng cao do tích tụ chất lỏng trong não. Tình trạng này có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Các dấu hiệu như đau đầu, buồn nôn hoặc co giật là những cảnh báo cần lưu ý.

Hội chứng gan – thận

Hội chứng gan-thận xảy ra khi suy gan kéo dài ảnh hưởng đến chức năng thận, dẫn đến suy thận cấp tính. Đây là biến chứng nguy hiểm vì nó làm giảm khả năng đào thải độc tố, khiến tình trạng bệnh não gan trở nên nghiêm trọng hơn.

Nhiễm trùng toàn thân

Khi gan suy yếu, hệ miễn dịch cũng giảm, khiến cơ thể dễ bị nhiễm trùng. Các bệnh nhiễm trùng này không chỉ làm trầm trọng thêm tổn thương gan mà còn gây nguy cơ tử vong cao ở bệnh nhân mắc bệnh não gan. Việc phát hiện sớm và sử dụng kháng sinh kịp thời có thể giúp giảm nguy cơ biến chứng.

Kết luận

Bệnh não gan là một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của suy gan, có thể đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Hy vọng Phòng khám An Phước đã giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu, và biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe hiệu quả hơn. Hãy thực hiện thói quen sống lành mạnh, thăm khám định kỳ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để duy trì một lá gan khỏe mạnh.